निळावंती : पशु पक्ष्यांना "ताब्यात" ठेवण्याची तांत्रिक शक्ती देणाऱ्या ग्रंथाचं गूढ

प्राचीन काळापासून अनेक गुप्त विद्या किंवा तंत्र विद्या जगाच्या पाठीवर चालत आलेल्या आहेत.

आफ्रिकेतील व्हुडू जामातीच्या काळ्या जादूच्या गोष्टी असतील किंवा दक्षिण भारतातील स्मशान साधना करणाऱ्या योग्यांच्या गोष्टी असतील मानवी समाजापासून लांब एकांतात कुणी ना कुणी गूढ जंगलात काळोखगर्भात अशा गुप्तविद्यांची साधना करत असतात.

ज्यांनी ज्यांनी अशा साधना केल्या त्यांनी त्याबाबत ग्रंथ देखील लिहून ठेवले आहेत. काळाच्या ओघात हे ग्रंथ देखील आता नष्ट झालेत किंवा गुप्त ठिकाणी फक्त विशिष्ट संप्रदायातील लोकांच्या हाताला येतील असे ठेवलेले आहेत.

या ग्रंथात पृथ्वी, आप, तेज, वायु, अग्नी या पंचमहाभूतांवर विजय मिळवण्यासाठी आणि सृष्टीतील चित्र विचित्र गूढ गोष्टींचे ज्ञान मिळवण्यासाठी गुप्त साधना सांगितलेल्या असतात.

अशा ग्रंथांपैकी कुप्रसिद्ध आणि गूढ असा ग्रंथ म्हणजे निळावंती.

या ग्रंथाची ग्रंथकर्ती म्हणजेच लेखिका आहे निळावंती. आता ही निळावंती सुद्धा तिच्या पुस्तका प्रमाणेच गूढ आहे. तिच्या बद्दल कसलीही विश्वसनीय माहिती उपलब्ध नाही. ती जिवंत आहे फक्त लोकशाहीरांनी सांगितलेल्या लोककथांच्या माध्यमातून.

पिढ्यानपिढ्या ज्या लोककथा तिच्याबद्दल सांगितल्या जातात त्यानुसार निळावंती ही एका धनिकाची कन्या होती.

तिला अशी पशु पक्ष्यांची भाषा कळायची. तिच्याच कथांचे आख्यान म्हणजे निळावंती. ती कुडमुडे ज्योतिषी, हस्तसामुद्रिक बघणारे ज्योतिषी पिंगळे यांनी लोककथेच्या माध्यमातून जिवंत ठेवली आहे. ही कथापोथी ज्यांनी वाचली त्यांना विद्या अवगत होते, पण त्यासाठी बरंच काही गमवावं लागतं.

ही निळावंतीची कथा एका बैठकीत पूर्णपणे ऐकू नये आणि सांगणा-यानेही संपूर्ण सांगू नये असंही म्हणतात.

हा ग्रंथ वाचणारा पूर्ण वेडा तरी होतो किंवा ६ महिन्यात मृत्यू पावतो असे प्रवाद आहेत.

 एकदा सासऱ्याबरोबर निळावंती माहेरी जात असता तिला मुंगसाची जोडी दिसते. त्यातील मुंगशिण निळावंती बरोबर संवाद साधते. मुंगुसाची बायको तिला आपला नवरा आंधळा असल्याचे सांगते. त्यावर निळावंती मण्याचा लाल तुकडा लावून मुंगुसाला डोळे देते.

कधी कधी या आख्यानात तिला पिंगळा भेटतो. तो तिला डोक्यावरील मणी असलेल्या सापाची गोष्ट सांगतो.

मग पिंगळा आणि मुंगसांचा फौजफाटा घेऊन निळावंती तो मणी शोधायला जाते. तिला तो साप दिसतो जो डोक्यावरच्या मण्याच्या उजेडात भक्ष्य शोधत असतो. मुंगुसाच्या मदतीने सापाला घाबरवून मणी उचलला जातो.

त्यानंतर पुन्हा दुसऱ्या खजिन्याच्या शोधात निळावंतीवरील आख्यायिका सुरु राहते. पिढी दर पिढी सुरु राहते.

निळावंती साठी अनेक पशु पक्ष्यांची फौज काम करायची तिला कुठले कुठले धनसाठे सांगायची.

या निळावंतीचे बापाने लग्न करून दिले होते. लग्नानंतर एके दिवशी अचानक मध्यरात्री तिच्या कानावर कोल्हेकुई ऐकू आली. तिने लक्ष देवून ऐकले तेव्हा लक्षात आले की –

कोल्हे तिला हाक मारून सांगत होते की, नदीतून एक प्रेत वाहत येतं आहे. त्याच्या कमरेला दोन लाल चिंध्या किंवा दोऱ्याच्या गाठी आहेत त्यात अमुल्य मणी बांधलेले आहेत.

ते ऐकून ती मध्यरात्री घर सोडून नदीच्या दिशेनं गेली. तिला कोल्ह्याने सांगितल्याप्रमाणे प्रेत दिसले. त्याच्या कमरेला गाठी दिसल्या, तिनं हातानं त्या सोडवण्याचा प्रयत्न केला. पण शक्य झालं नाही तेव्हा तिने त्या दाताने कुरतडण्याचा प्रयत्न केला.

तिच्या पाठोपाठ ही मध्यरात्री उठून कुठे गेली हे शोधायला आलेल्या नवऱ्याला हा प्रकार दिसला. त्याला वाटले ती प्रेत खातेय. नवऱ्यानं हे स्वतः पाहिल्याने त्याने तिला घराच्या बाहेर काढले.

बस! यानंतर ती कुठे गेली तिने काय केले याबद्दल ची माहिती उपलब्ध नाही.

या निळावंतीला कावळा, चिमणी, टिटवी, पाल, घुबड, कोकिळा, बगळा आदी सर्वांच्या भाषा अवगत होत्या. ती त्यांच्याशी संवाद करायची.

 एकदा सासऱ्याबरोबर निळावंती माहेरी जात असता तिला मुंगसाची जोडी दिसते. त्यातील मुंगशिण निळावंती बरोबर संवाद साधते. मुंगुसाची बायको तिला आपला नवरा आंधळा असल्याचे सांगते. त्यावर निळावंती मण्याचा लाल तुकडा लावून मुंगुसाला डोळे देते.

कधी कधी या आख्यानात तिला पिंगळा भेटतो. तो तिला डोक्यावरील मणी असलेल्या सापाची गोष्ट सांगतो.

असे म्हणतात की या पुस्तकातील मंत्राची शक्ती अशी आहे कि जगभरातील अथवा जगात नसणारी व फक्त कल्पनेत अथवा स्वप्नात दिसणारी कोणतीही गोष्ट तुमच्याशी संपर्क करू शकते.

यात अनेक श्लोक आणि मंत्र आहेत. मुंगीपासून सुरुवात होते. मुंगीची भाषा कशी शिकायची इथून सुरुवात झाल्यावर टप्प्या टप्प्याने पुढील प्राण्यांची भाषा कशी शिकता येते त्यासाठी कुठले मंत्र आणि साधना करावी लागते याची माहिती यात आहे.

परंतु याबाबत सत्य काय असत्य काय याचा उलगडा आजपर्यंत होवू शकलेला नाही. लोककथांचं आणि आख्यायिकांचं गूढ जाळं आजही निळावंती भोवती कायम आहे.